Nog tot 10 juni is in het Waregemse Be-Part de
tentoonstelling ‘BOOKSHOWBOOKSHOP’ te zien. Dit kan het eerste kunsthistorisch
overzicht van het Belgische kunstenaarsboek genoemd worden en bestaat onder
andere uit selecties uit de collecties van kunstwetenschapper, docent en tentoonstellingsmaker
Johan Pas en kunstenaar Vaast Colson. Samen met Be-Part hebben zij dit project opgezet.
BOOKSHOWBOOKSHOP IN BE-PART
Onmiddellijk
naast de ingang van Be-Part begint een houten constructie, die langs de wanden
van Be-Part meandert. Vaast Colson ontwierp deze doorlopende boekenplank, een
vitrine waarin de selectie kunstenaarsboeken te zien zijn onder plexiglas. De
tentoonstelling is chronologisch naar productiejaar opgezet en begint met ‘Pour
une peinture non plastique’ van Jeff Verheyen uit 1960, om te eindigen bij ‘If
I Were You’ van Emi Kodama, dat onlangs tijdens de opening van ‘BOOKSHOWBOOKSHOP’
gepresenteerd werd. Die presentatie ging samen met een mooie performance:
Kodama las in een afgezonderd hokje een verhaal uit haar boek voor, waar de geblinddoekte
luisteraar in een schetsblok een associatieve tekening bij maakte. Tussen het eerste
boek en ‘If I Were You’ liggen een slordige 160 producties.
Colson en Pas
constateerden een hausse in de, veelal DIY,
productie van kunstenaarsboeken. De kunstenaar lijkt het boek, in weerwil van
de opkomst van ipads, ebooks en apps, te hebben herontdekt als een alternatief,
multi-inzetbaar medium. Een boek hoeft tenslotte niet alleen dienen als
documentatie of showcase, maar kan ook benaderd worden als een papieren
tentoonstellingsruimte, een mogelijkheid om concepten of schetsen te
presenteren of als een werk an sich. Volgens de makers wil de tentoonstelling
geen canon zijn van het Belgische kunstenaarsboek, maar is de selectie ontstaan
door representativiteit en variatie als uitgangspunt te nemen. Dit resulteert
inderdaad in een uitgebreid overzicht van de artistieke mogelijkheden van het
boek, dat van ‘Atlas’ van Wim Delvoye, naar Bart van Dijck’s ’10 Dirhams.
Souvenirs de Tanger’ tot Dora Garcia’s ‘Steal This Book’ schiet.
Opvallend is de
verhoudingswijze oververtegenwoordiging van Antwerpse kunstenaarsuitgaven, in
met name de meest recente sectie van het overzicht. Dit werpt de vraag op of de
kunstenaars in Antwerpen nu bij uitstek een voorliefde voor het artistieke boek
beleven, of dat de selectie werd beïnvloed door de woon- of werkplaats van de
samenstellers.
You can’t judge a book by its cover, meldt het Engelse spreekwoord, en
daarmee wordt dan ook een vanzelfsprekende bedenking bij de tentoonstelling
omschreven. Volgens de begeleidende tekst zou de tentoonstelling een geheugen
en discours voorzien ten aanzien van het Belgische kunstenaarsboek. De ontegenzeggelijk
esthetische, lange vitrineplank neemt niet weg dat de kijker toch vooral
omslagen en enkele opengeslagen bladzijden in zijn geheugen kan prenten. Daar
is gezien de natuurlijke beperkingen van een dergelijke tentoonstelling weinig
aan te doen. Een klein deel boeken, degenen die nog te verkrijgen zijn, kunnen ingezien
worden in de ‘Bookshop’. Het is voor de gemiddelde boekenkijker, zonder
voorkennis van de overige boeken, moeilijk een oordeel te vellen over de visuele
of conceptuele inhoud. Er is bijvoorbeeld geen curator of zaalwacht, die met
witte handschoentjes aan een specifieke uitgave op aanvraag kan tonen, noch een
selectie kopieën of digitalisaties van de spectaculairdere uitgaves. Daardoor
loopt de tentoonstelling het gevaar erg statisch te worden.
Dit wordt enigszins
ondervangen door een tweede luik, dat zich in de kelder van Be-Part afspeelt.
Daar is de weerslag te vinden van een, voor deze tentoonstelling geproduceerd,
kunstenaarsboek. Hieraan werkten zeven kunstenaars mee, die ieder 25 pagina’s vulden
door met een kleurenkopieermachine te werken; een referentie naar Siegelaub en Wendler’s
‘Xerox Book’ uit 1968.
Deze stevige uitgave bestaat in een oplage van 100 exemplaren en is in de
‘Bookshop’ te koop. Naast Ria Pacquée, Gerard Herman, Pol Matthé, Petter
Morrens, Sophie Nys en Reinaart Vanhoe, participeerde daarin ook Guy Rombouts. Deze
kreeg bij uitzondering 26 pagina’s omdat de affaire anders treurig zou uitpakken
voor één van de letters in het bijzonder en het Azart in het algemeen.
Achter in de
kelder speelt Lieven Segers’ twee uur durende documentaire, die handelt over de
opzet en het bijbehorende onderzoek rond het project. De zeven kunstenaarsboek-kunstenaars
werden ook bezocht. Een hoogtepunt uit deze film is vooral Ria Pacquée, die
exorcistisch door haar huis dwaalt, terwijl zij op dwingende toon een tekst
reciteert uit één van de bijbels uit haar verzameling.
Op 13 mei wordt
in Be-Part een boekenbeurs georganiseerd met deelnemers uit het alternatieve
uitgeverij-circuit, zodat de (beginnende) verzamelaar zijn hart kan ophalen. Op
die dag zal er ook een panelgesprek over het kunstenaarsboek plaatsvinden.
‘BOOKSHOWBOOKSHOP’, tot 10 juni in Be-Part, Westerlaan
17
B 8790 Waregem. Open van zondag t/m vrijdag van 11.00 tot 17.00 uur. ‘Artist’s Book Fair’, zondag 13 mei, van 10.00 tot 17.00 uur in Be-Part.
B 8790 Waregem. Open van zondag t/m vrijdag van 11.00 tot 17.00 uur. ‘Artist’s Book Fair’, zondag 13 mei, van 10.00 tot 17.00 uur in Be-Part.
